Zespół ds. statusu zawodowego

2 grudnia 2016

Posiedzenie zespołu miało jedynie charakter techniczny.

Związek Nauczycielstwa Polskiego wobec informacji powtarzanych na różnych forach przez minister edukacji Annę Zalewską dotyczących rzekomych efektów pracy Zespołu do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty, którego pierwsze posiedzenie odbyło się 18 listopada w Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog”, wyjaśnia:

Spotkanie Zespołu, z udziałem kierownictwa Ministerstwa Edukacji Narodowej, samorządów i związków zawodowych, miało jedynie charakter techniczny. W żadnym momencie spotkania nie rozmawiano o reformie strukturalnej i programowej w oświacie.

Członkowie Zespołu w wyniku dyskusji wyłonili grupy robocze, określając zakres ich działania, a także zapoznali się z problemami zgłoszonymi przez uczestników debat prowadzonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w 16. województwach.

Konkluzją spotkania była prośba ministerstwa edukacji o przesłanie do 25 listopada propozycji kolejnych zagadnień, którymi powinien zająć się Zespół.

Ponadto, ustalono wstępną datę spotkania grupy roboczej do spraw wynagrodzeń.

Propozycje ZNP

Propozycje zagadnień do rozpatrzenia przez Zespół do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty

Sprawy finansowe:

Postulat najdalej idący –wynagrodzenia nauczycieli z dotacji celowej:

Zmiana finansowania wynagrodzeń nauczycielskich (w składnikach określonych w art. 30 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela, wraz z pochodnymi od wynagrodzeń, środków na fundusz socjalny, środków na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa metodycznego) z dotychczasowej formuły subwencji oświatowej – na dotację celową.

Postulat najbliżej idący –wykreślenie sztywnych wskaźników korygujących:

Przywrócenie zasady, iż wysokość środków z subwencji oświatowej dla danej jednostki samorządu terytorialnego uzależniona jest od stopnia realizacji zadań ustawowych samorządu terytorialnego w zakresie edukacji. Zatem nieprowadzenie przez jednostkę samorządu terytorialnego szkoły samorządowej powinno mieć (negatywne) przełożenie na wysokość subwencji oświatowej.

Wykreślenie z treści rozporządzenia o podziale części oświatowej subwencji ogólnej zasady, że płacowy wskaźnik zatrudnienia nauczycieli w szkołach samorządowych (Wa,i) wynosi 1, gdy ogólna liczba nauczycieli zatrudnionych w szkołach samorządowych jest równa zero.

Sprawy pracownicze:

Wprowadzenie jednolitego statusu pracowniczego dla nauczycieli wszystkich szkół publicznych.

Rozszerzenie dotychczasowych uprawnień określonych w ustawie Karta Nauczyciela na stosunki pracy nauczycieli zatrudnionych w szkołach publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne lub prawne, niebędące jednostkami samorządu terytorialnego. Funkcje szkoły publiczne są tożsame, zakres obowiązków pracowniczych nauczycieli tychże szkół jest identyczny, więc zakres praw pracowniczych nauczycieli powinien być także tożsamy.

Wprowadzenie jednolitego statusu pracowniczego dla pracowników niepedagogicznych szkół publicznych.

W chwili obecnej funkcjonują przepisy, które naruszają zasadę równego traktowania pracowników w zatrudnieniu. Część pracowników niepedagogicznych została pozbawiona prawa do określonych uprawnień pracowniczych, określonych w ustawie o pracownikach samorządowych. Asystenci nauczyciela, oraz inne osoby nauczające, a niebędące nauczycielami, nie mają prawa np. do dodatku stażowego lub nagrody jubileuszowej.

Doregulowanie norm pragmatyki nauczycielskiej:

Zdefiniowanie pojęcia „potrzeby organizacyjne szkoły” o którym mowa w art. 10 ust. 7 KN.
Art. 10 ust. 8a KN – wprowadzenie zasady, że jeżeli nawiązywana jest kolejna umowa okresowa w bezpośrednim następstwie, a niekaralność została już potwierdzona, dyrektor może odstąpić od żądania przedstawiania informacji o niekaralności.
Art. 14 ust. 1 KN – dookreślenie warunków pracy wskazywanych w akcie mianowania lub umowie o pracę: wymiar zatrudnienia i rodzaju pracy (stanowiska).
Art. 16 KN – dookreślenie normy poprzez wskazanie sytuacji wygaśnięcia stosunku pracy, gdy nauczyciel pozostający w stosunku pracy (a nie tylko nowozatrudniony) w ciągu 7 dni nie podejmie pracy (ewentualnie przenieść w całości normę do art. 26 KN).
Art. 20 ust. 5 KN – wprowadzenie zasady, że okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca dopiero po zastosowaniu trybu wypowiedzenia o którym mowa w art. 20 ust. 3 KN.
Art. 22 ust. 2 KN – należy dopisać, iż w sytuacji pojawienia się możliwości przydzielenia nauczycielowi dodatkowych godzin w trakcie roku szkolnego, wymiar ograniczenia ulega proporcjonalnego zmniejszeniu o ilość przydzielonych godzin lub powoduje powrót do pracy na poprzednich warunkach zatrudnienia.
Art. 26 KN – ewentualne przeniesienie normy art. 16 KN wraz wskazaniem sytuacji wygaśnięcia stosunku pracy, gdy nauczyciel pozostający w stosunku pracy (a nie tylko nowozatrudniony) w ciągu 7 dni nie podejmie pracy.
Art. 27 ust. 2 KN – dostosowanie normy do zasad określonych w art. 23 ust. 1 pkt 2 KN – a więc ustalenie maksymalnego okresu niezdolności do pracy na 182 dni z ewentualną możliwością przedłużenia o kolejny rok urlopu dla poratowania zdrowia lub świadczenia rehabilitacyjnego (w chwili obecnej sytuacja nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę jest korzystniejsza od nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania).
Art. 35 ust. 1 KN – w zdaniu pierwszym należy dookreślić, że wymiar ¼ i ½ odnosi się do obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczyciela, zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Nauczyciele zatrudnieni w części wymiaru zatrudnienia mają zwiększany wymiar zatrudnienia zamiast przydzielania godzin ponadwymiarowych. Nauczyciele korzystający z obniżki pensum lub zwolnienia z obowiązku realizacji zajęć (art. 42 ust. 6 KN) nie mogą pracować w godzinach ponadwymiarowych.
Art. 35 – ustalenie wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w tygodniach, w których przypadają dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy nauczyciela lub dni ustawowo wolne od pracy, oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w środku tygodnia – jak w przypadku szkół rządowych (obniżka tygodniowego pensum o 1/5 za dzień wolny).
Art. 42 KN –40 godzinna tygodniowa norma czasu pracy w ramach konkretnego stosunku pracy powinna być ustalana proporcjonalnie do określonego w umowie o pracę lub akcie mianowania wymiaru zajęć.
Art. 42 KN – określenie zasady, że przydzielenie pracy na stanowiskach dla których ustawa przewiduje różne pensum, dokonuje się w celu dopełnienia godzin do pełnego wymiaru zatrudnienia.
Art. 42 KN – należy wprowadzić zmianę dotyczącą ustalania w pragmatyce nauczycielskiej wymiaru czasu pracy dla pedagogów, psychologów, logopedów, doradców zawodowych. Obecnie wymiar obowiązkowego pensum zajęć dla tych stanowisk ustalany jest przez organ prowadzący szkołę. Wydaje się, że nie ma ważkiego uzasadnienia, aby w taką kompetencję wyposażony był organ samorządu terytorialnego. Obowiązujące rozwiązanie wprowadza dualizm ustalania warunków pracy wśród tej samej grupy zawodowej nauczycieli.
Art. 42 KN – określenie zasad dotyczących przydzielania i rozliczania pracy w ramach zielonych szkół i wycieczek szkolnych.
Art. 42 ust. 6 KN – Nauczyciele korzystający z obniżki pensum lub zwolnienia z obowiązku realizacji zajęć nie mogą pracować w godzinach ponadwymiarowych.
Art. 61 KN – doprecyzowanie czy chodzi o przesłankę pierwszej pracy w życiu w ogóle, czy też pierwszej pracy w życiu podejmowanej w szkole. Nie są to pojęcia tożsame.
Art. 64 ust. 1 KN – obecne brzmienie przepisu uniemożliwia ustalenie zakresu uprawnień urlopowych nauczyciela zatrudnionego w zespole szkół, który nie posiada przymiotu szkoły feryjnej lub nieferyjnej. Uprawnienia urlopowe uzależnione są bowiem od faktu zatrudnienia w szkole feryjnej lub nieferyjnej. W zespole szkół nauczyciel może wykonywać obowiązki nauczyciela przedszkola (placówka nieferyjna), jak i nauczyciela nauczania wczesnoszkolnego (szkoła feryjna).
Art. 73 ust. 1 KN – w związku z problemami interpretacyjnymi należy doprecyzować zakres normy, poprzez ustalenie czy zatrudnienie w pełnym wymiarze na czas nieokreślony dotyczy całego siedmioletniego okresu zatrudnienia, czy też dotyczy chwili składania wniosku o urlop dla poratowania zdrowia.
Art. 73 ust. 7 KN – zdefiniowanie pojęcia „działalności zarobkowej”; obecne brzmienie przepisu pozwala odwoływać z urlopu dla poratowania zdrowia nauczycieli, którzy uzyskują dochody bez wykazywania jakiejkolwiek aktywności ze swej strony (np. udział w spółce – wypłata zysku). Nie każda działalność zarobkowa narusza cel urlopu dla poratowania zdrowia.
Art. 73 ust. 10 KN – należy wprowadzić normę na podstawie której postępowanie odwoławcze powoduje przesunięcie daty początkowej urlopu dla poratowania zdrowia i wydłużenie tegoż urlopu o okres postępowania.
Art. 74 KN – wprowadzenie zasady, że DEN jest dniem wolnym od pracy.
Art. 91b ust. 2 pkt 1 i 2 – należy usunąć niekonsekwencję normatywną polegającą na objęciu odpowiedzialnością dyscyplinarną nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 KN, poprzez odesłanie do stosowania art. 75-85c KN, bez jednoczesnego wskazania o objęciu tychże nauczycieli dyspozycją art. 6 KN. Tymczasem nie można podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej nie podlegając normie art. 6 KN. Jeżeli więc intencją ustawodawcy jest normatywne uregulowanie kwestii objęcia wszystkich nauczycieli odpowiedzialnością dyscyplinarną, niezależnie od wymiaru zatrudnienia, to konsekwentnie należy wprowadzić regulację o zastosowaniu art. 6 KN do tychże nauczycieli. Uzależnianie podlegania art. 6 KN od wymiaru zatrudnienia nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia, gdyż nauczyciel musi podlegać wymogom określonym w art. 6 KN z samej zasady zatrudnienia na stanowisku nauczycielskim.
Art. 91b ust. 2 pkt 1 i 2 – treść normy należy poszerzyć o dodanie art. 26 KN. Wprowadzenie kryterium różnicowania nauczycieli według wymiaru zatrudnienia w zakresie skutków ukarania karą dyscyplinarną nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia, gdyż nauczyciel musi podlegać skutkom określonym w art. 26 KN, jeżeli jednocześnie podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Art. 91b ust. 2 pkt 1 i 2 KN – przepis powinien zostać uzupełniony o odesłanie do art. 10 ust. 5 pkt 5 KN, który umożliwia zatrudnienie jedynie takiego nauczyciela, który posiada odpowiednie kwalifikacje do pracy na zajmowanym stanowisku. Nie ma racjonalnego powodu, aby uzależniać kwestię posiadania odpowiednich kwalifikacji nauczycielskich od tego, czy daną szkołę prowadzi organ pochodzący ze sfery publicznej, czy ze sfery prywatnej.

Sprawy ustroju oświaty:

Zdefiniowanieszkoły publicznej jako szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego.

Ustrój szkolnictwa publicznego musi się opierać o podstawową zasadę, że szkoły prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego stanowią podstawę systemu oświaty na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, a miejsce zamieszkania każdego z uczniów jest objęte obwodem szkoły prowadzonej przez podmiot publiczny tj. jednostkę samorządu terytorialnego.

Do treści ustawy należy wprowadzić taką definicję szkoły publicznej, aby definicja tanie obejmowała swym zakresem szkół prowadzonych przez podmioty prywatne (niepubliczne).

Zakaz zastępowania obowiązku zakładania i prowadzenia szkół przez jednostki samorządu terytorialnego przekazywaniem prowadzenia tychże szkół podmiotom prywatnoprawnym (obwód tylko dla szkół samorządowych).

Należy wprowadzić zasadę, że jednostka samorządu terytorialnego nie może zlikwidować prowadzonej przez siebie szkoły, a następnie udzielić zezwolenia na założenie szkoły tego samego typu i tego samego stopnia organizacji osobie fizycznej lub osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego.

W ostatnich latach jednostki samorządu terytorialnego dokonywały działań w celu obejścia normatywnych obowiązków zakładania i prowadzenia szkół samorządowych, poprzez likwidację szkół przez siebie prowadzonych, a następnie wydawanie zezwoleń na reaktywację szkół tego samego typu i tego samego stopnia organizacji przez podmioty prywatnoprawne. Taka sytuacja miała miejsce np. w Gminie Hanna czy Leśniowice.

Dookreślenie statusu szkół samorządowych, zagwarantowania i kontrolowania przez państwo spełniania obowiązku szkolnego w obwodowych szkołach samorządowych.

Zezwolenie na założenie szkoły lub placówki przez inne podmioty niż jednostka samorządu terytorialnego zgodnie z prawem powinno być udzielane tylko wówczas, gdy utworzenie szkoły w miejscowości wskazanej przez założyciela stanowi korzystne uzupełnienie sieci szkół.

Powyższe zmiany do treści projektu nowelizacji mają zabezpieczyć właściwą realizację zadań państwa w dziedzinie edukacji przez jednostki samorządu terytorialnego. Podstawową formą zabezpieczenia prawidłowej realizacji obowiązku szkolnego powinna być nauka w szkole prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego. Stąd wprowadzenie podstawowej zasady, że obwody ustala się wyłącznie szkołom prowadzonym przez jednostki samorządu terytorialnego.

Samorządowe szkoły obwodowe są ze strony państwa gwarantem dostępu do oświaty publicznej oraz realizacji obowiązku szkolnego. Powyższe zmiany uniemożliwiają zastępowanie szkół samorządowych publiczną oświatą prywatną, oraz dublowania obwodów przez szkoły samorządowe i szkoły prywatne.

Dopiero na zasadzie wyboru rodziców, obowiązek szkolny może być realizowany w szkole prowadzonej przez podmioty pochodzące ze sfery prywatnoprawnej. Konsekwencją tych zmian jest wyraźne wskazanie dyrektora szkoły publicznej, prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego, jako podmiotu odpowiedzialnego za kontrolowanie realizacji obowiązku szkolnego.

Ustanowienie wojewody jako organu egzekucyjnego w zakresie spraw oświatowych.

Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest wojewoda. Jeżeli obowiązek niepieniężny wynika z orzeczenia sądu, organem egzekucyjnym jest organ wskazany w przepisach szczególnych, a w razie ich braku – wojewoda jako organ egzekucyjny o właściwości ogólnej.

Praktyka ostatnich lat wykazała bezsilność organów władzy publicznej w zakresie egzekwowania od jednostek samorządu terytorialnego obowiązków z zakresu oświaty. Nie ma instrumentów prawnych przywracających stan faktyczny po uchyleniu przez sąd aktu prawa samorządowego. Nie ma możliwości zobowiązania jednostki samorządu terytorialnego do odtworzenia szkoły, która została zlikwidowana z naruszeniem prawa stwierdzonym przez sąd.

Negatywne dookreślenie kompetencji organów prowadzącego szkoły w zakresie polityki kadrowej szkół (zakaz wydawania wytycznych odnośnie polityki kadrowej szkół).

Z praktyki działania organów prowadzących szkoły w ostatnich latach wynika, że przypisują sobie one kompetencje do regulowania polityki kadrowej. W bardzo wielu przypadkach organy prowadzące szkoły w drodze uchwał lub zarządzeń określają wytyczne zawierające przesłanki zatrudniania nauczycieli w szkołach. Jest to działanie wykraczające poza kompetencje organu prowadzącego określone prawem, jak również działanie bezpodstawne w rozumieniu art. 7 Konstytucji RP. Z tego względu istnieje potrzeba negatywnego dookreślenia kompetencji organów prowadzących szkoły w tej kwestii.

Warszawa, listopad 2016 r.