ZNP wzywa Podsekretarza Stanu w MRPiPS do przeproszenia polskich nauczycieli

4 kwietnia 2016

za informacje zawarte w artykułach pt. „Zawrzyjmy pakt dla szkół” oraz „Bogaci chcą podwyżek”

BP/079/28/SB/16 Warszawa, 2016.03.31

Pan Bartosz Marczuk Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Szanowny Panie Ministrze,

Związek Nauczycielstwa Polskiego wzywa niniejszym Pana Ministra do przeproszenia polskich nauczycieli, za informacje zawarte w artykułach pt. „Zawrzyjmy pakt dla szkół” oraz „Bogaci chcą podwyżek”, poprzez publiczne złożenie oświadczenia następującej treści:

„W związku z informacjami zawartymi w artkułach mojego autorstwa, pt. „Bogaci chcą podwyżek” oraz „Zawrzyjmy pakt dla szkół”, opublikowanych odpowiednio w dzienniku „Rzeczpospolita” nr 68 z 2015 r. oraz tygodniku „WPROST” nr 16 z 2015 r. niniejszym przepraszam polskich nauczycieli zatrudnionych w szkołach i przedszkolach, w których zasady zatrudniania i wynagradzania reguluje ustawa Karta Nauczyciela i oświadczam że:

Nieprawdą jest, że z raportu OECD „Education at a Glance” wynika, że polscy nauczyciele pracują najkrócej na świecie. Z raportu OECD „Education at a Glance” z 2014 r. wynika, że co najmniej w kilku krajach Unii Europejskiej czas pracy nauczycieli jest krótszy niż w Polsce, a w przypadku nauczycieli przedszkoli czas ten jest jednym z najdłuższych spośród krajów OECD.
Nieprawdą jest, iż nauczyciele polskich przedszkoli pracują niespełna 20 godzin zegarowych w tygodniu, samo tylko prowadzenie zajęć obowiązkowych z dziećmi w ramach tzw. pensum zajmuje nauczycielowi przedszkola od 22 do 25 godzin zegarowych tygodniowo, do tego czasu należy doliczyć czas poświęcany przez nauczycieli przedszkoli na takie czynności, jak: przygotowywanie się do zajęć, spotkania z rodzicami, posiedzenia rad pedagogicznych czy prace organizacyjne i administracyjne.
Nieprawdą jest, że nauczyciele zarabiają średnio po ok. 4,6-4,7 tys. zł. miesięcznie. Średnie wynagrodzenie nauczyciela, które w swych publikacjach błędnie utożsamiłem z zarobkami, nie jest realną comiesięczną pensją. Na średnie wynagrodzenie nauczycieli składają się bowiem między innymi świadczenia wypłacane raz w całym okresie ich kariery, takie jak odprawa emerytalna czy rentowa, świadczenia wypłacane incydentalnie, takie jak odprawa z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Na średnie wynagrodzenie nauczyciela składają się również świadczenia wypłacane jedynie kadrze kierowniczej, takie jak dodatek funkcyjny za sprawowanie funkcji dyrektora czy wicedyrektora. Do średniego wynagrodzenia nauczyciela wliczane jest również wynagrodzenie za pracę ponad pełen etat, tj. pracę w godzinach ponadwymiarowych. Tymczasem w publikacji „Zawrzyjmy pakt dla szkół” wskazałem, że powyższe kwoty nauczyciele otrzymują co miesiąc za pracę w podstawowym 20 godzinnym pensum oraz bezpodstawnie założyłem, iż prawie każdy z nauczycieli otrzymuje co miesiąc 250 zł z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Nieprawdą jest, że ustawa Karta Nauczyciela nie daje dyrektorom szkół i samorządom instrumentów pozwalających doceniać najlepszych nauczycieli i zatrudniać lepszych nauczycieli w miejsce gorszych. Najlepsi nauczyciele mogą otrzymywać wyższe dodatki motywacyjne oraz nagrody. Karta Nauczyciela daje również możliwość podwyższenia najlepszym nauczycielom pensji zasadniczej. Ponadto, przewiduje ona wobec nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania dziesięć przesłanek obligujących dyrektora szkoły do wypowiedzenia lub stwierdzenia ustania stosunku pracy. Jedną z nich jest negatywna ocena pracy nauczyciela, która upoważnia dyrektora do zwolnienia nauczyciela w każdym czasie roku szkolnego za trzymiesięcznym wypowiedzeniem.”

UZASADNIENIE WEZWANIA

W dzienniku „Rzeczpospolita” nr 68 z 2015 r., w publikacji pt. „Bogaci chcą podwyżek” autorstwa Pana Ministra zawarto informacje, w myśl których: 1) Karta Nauczyciela gwarantuje polskim nauczycielom najkrótszy na świecie czas pracy „przy tablicy”, 2) polscy nauczyciele zarabiają średnio ok 4,7 tys. zł. miesięcznie. W tygodniku „Wprost” nr 16 z 2015 r., w publikacji pt. „Zawrzyjmy pakt dla szkół”, również autorstwa Pana Ministra, zawarto informacje, w myśl których: 1) z raportu OECD „Education at a Glance” wynika, że polscy nauczyciele pracują najkrócej na świecie, 2) nauczyciele polskich przedszkoli pracują mniej niż 20 godzin zegarowych w tygodniu, 3) polscy nauczyciele zarabiają średnio po 4,6-4,7 tys. zł. miesięcznie, 4) Karta Nauczyciela nie daje dyrektorom szkół i samorządom instrumentów pozwalających doceniać najlepszych nauczycieli i zatrudniać lepszych nauczycieli w miejsce gorszych.

Tymczasem z raportu OECD „Education at a Glance” z 2014 r. wynika, że w wielu krajach świata (w tym w kilku z 21 krajów UE zrzeszonych w OECD) czas pracy nauczyciela jest krótszy niż w Polsce, np. nauczyciele przedszkoli w Polsce pracują bezpośrednio z dziećmi 1149 godzin rocznie, krócej od nich bezpośrednio z dziećmi pracują nauczyciele przedszkoli następujących krajów zrzeszonych w OECD: Austrii, Australii, Belgii, Kanady, Chile, Francji, Niemiec, Grecji, Izraela, Włoch, Korei, Luksemburgu, Meksyku, Holandii, Portugalii, Słowacji, Hiszpanii, Turcji, USA, Wielkiej Brytanii. Natomiast nauczyciele polskich szkół ponadgimnazjalnych pracują bezpośrednio z dziećmi 558 godzin rocznie, krócej od nich bezpośrednio z uczniami na poziomie szkół ponadgimnazjalnych pracują nauczyciele następujących krajów zrzeszonych w OECD: Danii, Finlandii, Grecji, Islandii, Japonii, Korei, Norwegii. Czas pracy nauczycieli polskich szkół podstawowych i gimnazjów również nie jest najkrótszym spośród krajów OECD (patrz tabela str. 484 raportu OECD Education at a Glance” z 2014 r.).

W świetle art. 42 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć wynosi maksymalnie 40 godzin na tydzień. W ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciele szkół i przedszkoli obowiązani są realizować:

zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela – tzw. pensum, które w przypadku nauczycieli przedszkoli wynosi od 22 do 25 godzin zegarowych tygodniowo,
inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły (przedszkola), w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów,
zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Ponadto, zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela na polecenie dyrektora szkoły (przedszkola) nauczyciel zobligowany jest do pracy w godzinach ponadwymiarowych w wymiarze odpowiadającym do 1/4 jego tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć. Nauczyciel zobligowany jest również do przeprowadzenia na zlecenie dyrektora godzin doraźnych zastępstw realizowanych w zastępstwie nieobecnego nauczyciela (art. 35 ust. 2a ustawy Karta Nauczyciela).

Średnie wynagrodzenie nauczyciela, które ww. publikacjach błędnie utożsamiono z zarobkami jest skomplikowaną, teoretyczną konstrukcją prawną, a nie realną pensją, wpływającą co miesiąc na konto nauczycielskie. Składa się ono bowiem z wielu składników, których część w świetle przepisów prawa pracy nie jest wynagrodzeniem i nie może być utożsamiane z comiesięcznymi zarobkami. Tego rodzaju świadczeniem jest np. odprawa emerytalna czy rentowa, która ma charakter świadczenia socjalnego związanego z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę inwalidzką i ma na celu ułatwienie mu przystosowania się do nowych warunków . Taki sam socjalny charakter ma odprawa z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Obliczając wysokość nauczycielskiej pensji w sposób niczym nieuzasadniony doliczył Pan Minister do niej znacznie zawyżoną kwotę 250 zł z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz dodatki funkcyjne należne nie nauczycielom, a kadrze kierowniczej (dyrektorom i wicedyrektorom szkół) za pracę nienauczycielską. Jednocześnie z publikacji pt. „Zawrzyjmy pakt dla szkół” wynika, że 4,6-4,7 tys. zł co miesiąc otrzymuje nauczyciel pracujący w ciągu tygodnia jedynie 20 godzin „przy tablicy”. Tymczasem przy obliczaniu tego wynagrodzenia doliczył Pan wynagrodzenie za pracę ponad pełen „etat”, które w przypadku nauczyciela dyplomowego wynosi 435 zł średnio miesięcznie.

Wbrew twierdzeniom Pana Ministra, Karta Nauczyciela daje dyrektorom szkół instrumenty pozwalające doceniać najlepszych nauczycieli i zatrudniać lepszych nauczycieli w miejsce gorszych. Najlepsi nauczyciele mogą otrzymywać wyższe dodatki motywacyjne (art. 30 ust. 6 pkt 1 KN) oraz nagrody za szczególne osiągnięcia (art. 49 ust. 1 pkt 1 KN). Karta Nauczyciela daje również możliwość podwyższenia najlepszym nauczycielom pensji zasadniczej (art. 30 ust. 10 zd. 2 KN). Odpowiednio wyższe pensje zasadnicze, wyższe dodatki motywacyjne i nagrody dla najlepszych nauczycieli skutkują tym, że osiągane jest średnie wynagrodzenie, o którym mowa w art. 30 ust. 3 ustawy Karty Nauczyciela i nie ma konieczności wypłacania dodatków uzupełniających przewidzianych w art. 30a ust. 3 tego aktu, a co za tym idzie słabszym nauczycielom można wypłacać wynagrodzenia na najniższym ustawowo dopuszczalnym poziomie. Natomiast możliwość wypowiedzenia lub stwierdzenia ustania stosunku pracy nauczyciela określają następujące przepisy ustawy Karta Nauczyciela: art. 20 ust. 1, art. 22 ust. 2, art. 23, art. 26, art. 27. W zakresie nieuregulowanym przepisami ustawy Karta Nauczyciela do wypowiadania umów o pracę zawartych z nauczycielami mają zastosowanie przepisy ustawy Kodeks pracy, o czym przesądza art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela. W świetle tych przepisów wypowiedzenia nauczycielowi umowy terminowej dokonuje się zgodnie z zasadami określonym w Kodeksie pracy, gdyż ustawa Karta Nauczyciela nie reguluje tej kwestii. Wypowiedzenia nauczycielowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony również dokonuje się zgodnie z zasadami określonym w Kodeksie pracy, z tym zastrzeżeniem, iż okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące i kończy z dniem 31 sierpnia danego roku szkolnego, o czym przesądza art. 27 ust. 1 KN. Karta Nauczyciela przewiduje wobec nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania dziesięć przesłanek obligujących dyrektora szkoły do wypowiedzenia lub stwierdzenia ustania stosunku pracy. Jedną z nich jest negatywna ocena pracy nauczyciela, która upoważnia dyrektora do zwolnienia nauczyciela w każdym czasie za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia(art. 23 ust. 1 pkt 5 KN).

Mając na uwadze powyższe ZNP oczekuje niezwłocznego złożenia przez Pana Ministra przywołanego na wstępie oświadczenia.

Z poważaniem

/-/ Sławomir Broniarz Prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego

/-/ Grzegorz Gruchlik Wiceprezes Zarządu Głównego ZNP